اولین سکه‌های طلا و نقره ایرانیان
مطالعات سکه‌شناسی
نشانگر آن است که امتیاز انحصاری ضرب سکه در تمامی دوران از آن دولت‌ها
بوده و از این وسیله به عنوان ابزاری جهت تبلیغات سیاسی در کنار کارکرد
دیگر آن یعنی انجامامور بازرگانی و مبادلات تجاری استفاده می‌کردند....
سکه‌ها
متبلور اوضاع سیاسی، اقتصادی، مذهبی، هنری و ... دوران خود محسوب می‌شوند.
چه تفکر و ایده خوبی، مردمان جهان باستان برای انجام مبادلات اقتصادی و
پرداخت هزینه‌ها داشتند که از تکه فلزی کوچک که در هر دو طرفآن نقوشی حک
شده‌اند، استفاده می‌کردند. مطالعات باستان شناسی بیانگر آن است که، سکه
به عنوان یکی از ابزار مهم در تاریخ یابی محسوب می‌شود.
مطالعات
سکه‌شناسی نشانگر آن است که امتیاز انحصاری ضرب سکه در تمامی دوران از آن
دولت‌ها بوده و از این وسیله به عنوان ابزاری جهت تبلیغات سیاسی در کنار
کارکرد دیگر آن یعنی انجامامور بازرگانی و مبادلات تجاری استفاده می‌کردند.
در
ایران باستان نیز تمامی پادشاهان، نقوش مورد دلخواه خود را که تمام آن‌ها
جنبه سیاسی و مذهبی داشته بر روی سکه‌ها حک می‌کردند و از این طریق پیام
خود را به مردمان خویش می‌رساندند.
ایرانیان در دوره هخامنشی
(۵۵۷-۳۳۰ پ.م) به دستور داریوش بزرگ موفق به ضرب اولین سکه‌های ایرانی
شدند. داریوش اول، اقتصاد ایران هخامنشی را مبتنی بر اقتصاد دو فلزی یعنی
طلا و نقره بنا کرد. او با دعوت از هنرمندان و حکاکان مهرهای سنگی، که
ریشه‌ای کهن در پیش از تاریخ داشتند، اولین سکه‌های ایرانی را به نام
"دریک" از جنس طلا به وزن ۸ گرم و "شکل" از جنس نقره به وزن حدود ۵ گرم در
آسیای کوچک (ضرابخانه سارد که جزو شهرهای امپراطوری هخامنشی بود) ضرب کرد.
ضرب
سکه دریک تا حدی موفقیت‌آمیز بود که، در سرتاسر جهان مدیترانه به عنوان
پولی معتبر که در مبادلات بین‌المللی هخامنشیان با ملل تابعه و غیر تابعه
به‌کار می‌رفت، رایج شد.
روی سکه‌های "دریک و شکل"، کمانداری پارسی در حالت رزمنشان داده شده و پشت آن تو رفتگی در اشکال مختلف دیده می‌شود.
سکه
دریک یکی از ابزارهای مهم پادشاهان هخامنشی بود، نه فقط به لحاظ اقتصادی،
بلکه به لحاظ سیاسی با پرداخت مواجب به مزدوران یونانی از آن‌ها در جنگ‌های
خود علیه یونانیان استفاده می‌کردند و نیز با پرداخت دریک به دولت شهرهای
آتن و اسپارت هر یک را بر دیگری می‌شوراندند. در حفاری‌های اشمیت در تخت
جمشید در پی یکی از ستون‌های آپادانا ۸ عدد سکه کروزویید به همراه تعدادی
سکه یونانی به دست آمد. این سند مهم بیانگر این است که، هنوز در سال۵۱۷
پ.م. سکه‌های ایرانی (دریک، شکل) ضرب نشده بودند و کاربرد آن‌هادر زیر ستون
جنبه آیینی و حالت خوش یمنی داشته است.
بنابراین ضرب اولین
سکه‌های ایرانی باید بعد از سال ۵۱۷ پ.م. بوده، در غیر این صورت، از سکه‌ای
که نوآوری آن توسط خود ایرانیان انجام شده بود استفاده می‌شد. پادشاهان
هخامنشی که از هند تا مصر و خلیج پارس تا رود دانوب در اروپا حکومت
می‌کردند به ساتراپهای خود اجازه ضرب سکه را داده بودند.
در
دوران سلوکی سکه در مقیاس بیشتری از دوره قبل وارد گردش اقتصادی شد که
نتیجه آن ساخت ضرابخانه‌های مختلف بود. حدود سال ۲۵۰ پ.م. وقتی ارشک(سرکرده
قبایل پرنی) جنگ‌های خود را علیه اشغال ایران آغاز کرد، سلسله‌ای در ایران
بنا نهاد که حدود ۵۰۰ سال دوام آورد. این سلسله ایرانی در تاریخ سکه‌شناسی
بسیار مهم است.
در این دوره پارتیان با ضرب سکه‌های چهاردرهمی
نقره در سلوکیه و درهم نقره در تمامی امپراطوری خویش نظام پولی نیرومندی را
به وجود آوردند. جنگ‌های ایران، اشکانی، روم و نزاع بر سر ارمنستان از
موضوع‌های مهم دوره اشکانی است. حکومت غیر متمرکز پارتیان بر نظام سکه‌ها
نیز تاثیر گذاشته بود.
اجازه ضرب سکه به حکومت‌ها و شاهزادگان جنوب و جنوب غربی ایران
شاهزادگان
پارس که خود را از نسل هخامنشیان می‌د‌انستند با ضرب سکه‌ها، فرهنگ سیاسی،
اقتصادی و مذهبی دوران خویش را نگه داشتند. پادشاهان الیمایی نیز
درخوزستان به مدت ۴۰۰ سال در قلب حکومت اشکانی، سکه‌هایی از جنس آلیاژ مس
ضرب کردند.
